İntrauterin İnseminasyon (Aşılama) nedir?
Çeşitli yöntemlerle hazırlanmış ve motil yani hareketli spermlerin direk olarak uterin kaviteye yani rahim içine, bazen de vajinaya veya rahim ağzına verilmesidir. Amaç yüksek sayıda motil (hareketli) spermi, oosite mümkün olan en yakın mesafeye bırakmaktır. Yaklaşık 0.2-0.5 ml kadar hazırlanmış sperm küçük bir kateter aracılığı ile sıklıkla ultrason rehberliği gerektirmeden uterus içine bırakılır.
İntrauterin İnseminasyon (Aşılama) kimlere yapılır?
- En sık kullanım nedenleri açıklanamayan infertilite yani sebebi bilinmeyen infertil (kısır) çiftlerdir.
- Rahim ağzı problemlerine bağlı kısırlık tedavisinde kullanılır.
- Hafif erkek sperm boşalma ve sayı problemine bağlı kısırlıkta kullanılır. Özellikle erektil disfonksiyon (ereksiyon olamama), ejakülasyon disfonksiyonu (boşalamama) ve retrograd ejakülasyon (geriye boşalma) ile ilişkili kısırlıklarda tercih edilir.
- Minimal-hafif endometriyozis vakalarında da aşılama kullanılmaktadır.
Aşılama, en az bir tüpün açık olduğu infertilite (kısırlık) olgularında tedavi amaçlı kullanılmaktadır. 35 yaşından küçük ve erkek faktörü olmayan çiftlerde tedavi amaçlı en az üç defa aşılama önerilmelidir.
İntrauterin İnseminasyon (Aşılama) kimlere yapılmaz?
- Servikal atrezi denilen rahim ağzının doğuştan kapalı olması.
- Servisit, endometrit gibi rahim ağzı ve rahim içi iltihaplanma durumları.
- Çift taraflı tüp tıkanıklığı.
- Ciddi oligospermi yani sperm sayı azlığı.
- 35 yaşın üzerinde kadın yaşı.
- Ovulasyon indüksiyonu sonrası 3 ve üzerinde yumurta oluştuğunda yapılmamalıdır.
İntrauterin İnseminasyon (Aşılama) Tedavisi Nasıl Yapılır?
Aşılama ile döllenmenin sağlanması için yumurtalıkların uyarılması, tüplerden en az birinin açık olması, döl yatağının hazır olması ve yumurtayı dölleyecek uygun spermin olması gerekir.
- Yumurtaların uyarılması ve takibi; Natürel yani doğal siklusda veya ilaçlar ile kontrollü overyan hiperstimülasyon sonrası aşılama yapılabilir. Kontrollü overyan stimülasyonda klomifen sitrat, letrozol ve/veya gonadotropinler ve GnRH antagonistler kullanılabilir. GnRH antagonistleri özellikle daha önceki denemelerinde prematür yani erken yumurtlama hikayesi olan kadınlarda uygulanır. Yumurta uyarıcı ilaçlara adetinin ilk beş günü içinde başlanır. Folikül denilen ve yumurta içeren kistler ultrason ve hormon analizleri ile takip edilir. Folikül çapı 17 ile 20 milimetre olduğunda çatlatma iğnesi yapılır.
- Sperm hazırlanması; Aşılamanın gerçekleşeceği gün, tercihan mastürbasyon ile erkekten alınan meni örneği, yumurtayı dölleme olasılığı en yüksek olan sağlıklı ve en hareketli spermleri seçmek için bir dizi işleme tabi tutulur.
- Aşılamanın zamanlaması; Aşılama çatlatma iğnesi yapıldıktan (HCG içeren iğneler) takiben 32- 36 saat sonra yapılır. Anestezi gerektirmeyen ağrısız bir işlem olan aşılama ortalama 10-15 dakika sürer. Hasta standart bir jinekolojik muayene masasına alınır. Vajinaya bir spekulum yerleştirilir ve rahim ağzı görülür hale getirilir. Hazırlanan sperm örneği bir kateter aracılığı ile rahim içine verilir. İşleme bağlı hafif bir kramp oluşabilir. Aşılama sonrası hastaya masada, dizleri karnına çekik olarak sırt üstü 10 dakika istirahat önerilir. İşlem uygulanan kişiler işlemin tamamlanmasının ardından rahatlıkla günlük yaşamlarına dönebilirler. Aşılamadan 12 gün sonra kanda gebelik testi yapılır.
- Luteal faz desteği; Özellikle gonadotropinlerle uyarılmış siklus ve aşılama sonrası progesteron denilen hormonlarla luteal faz desteği denilen rahim içini destekleyici ilaç tedavisi yapılmaktadır.
Aşılamada Başarı Şansı Nedir?
Bir aşılama ile gebelik elde etme şansı %13-14 (sperm döner kullanımında %14-17) iken takiben yapılan 3 aşılama sonrası gebelik şansı %50’ye kadar ulaşabilir.
Öneriler
- Yumurtlama dönemine yakın zamanlarda ağrı kesiciler çok gerekmedikçe kullanılmamalıdır. Birçok ağrı kesici yumurtlamayı olumsuz yönde etkiler.
- Tedavi sürecinde cinsel hayata devam edilebilir.
- Eğer sürekli kullandığınız bir ilaç var ise, tedavinizin başlangıcında lütfen doktorunuza bildiriniz. Doktorunuzun bilgisi olmadan kesinlikle ilaç kullanmayınız. Radyasyondan uzak durunuz (röntgen filmi vb.).